Στην εποχή που το Internet, και όσα αυτό προσφέρει, είναι εύκαιρο παντού και πάντοτε, η ανάπτυξη συμπεριφορών και συναισθημάτων βασισμένα σε αυτό θα λέγαμε πως είναι αναπόφευκτη. Η αναζήτηση επαφών τόσο φιλικών όσο και ερωτικών μέσω διαδικτύου, μοιάζει να γίνεται μία συνήθεια που συναντιέται μεταξύ των ηλικιών 14-30 ολοένα και πιο συχνά. Αντικατάσταση των bars και των cafes φαίνεται να κάνουν τα social media και τα chat-rooms που εξασφαλίζουν την άνεση του σπιτιού και μηδενικό κόστος - εκτός της χρέωση για τη σύνδεση στο internet. Τα μέρη στα οποία συνηθίζαμε έως και πριν 6-7 χρόνια να αναζητούμε φίλους, διασκέδαση, φλερτ και σεξ έχουν επαναπροσδιοριστεί βάση της σύγχρονης τεχνολογίας, των laptop, των smartphones και των tablet.
Ειδικοί από τον χώρο της ψυχολογίας και της κοινωνιολογίας κρίνουν πως αυτές οι νέες συμπεριφορές είναι αποτέλεσμα της πιεστικής εξωτερικής πραγματικότητας. Στην προσπάθεια, λοιπόν, ένας νέος να ξεφύγει από αυτή καταφεύγει στην αλληλεπίδραση τόσο με άλλους όσο και με τον εαυτό του στο διαδίκτυο. Σε έναν χώρο που παρουσιάζεται μία πιο υποκειμενική αντίληψη της πραγματικότητας, χωρίς πολλές πιέσεις και με εύκολους τρόπους αποφυγής των απαιτήσεων της πραγματικότητας.
Καθώς η στάση μας προς τη ζωή και η αυξανόμενη καταναλωτική μας διάθεση μάς χαρακτηρίζει, είναι φυσικό το στοιχείο αυτό να εισβάλει και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Πιο αναλυτικά, είναι συχνά εμφανές πως η καθημερινότητα με το φορτωμένο πρόγραμμα, το εξαντλητικό ωραρίων διαβάσματος ή εργασίας, μειώνει και τον χρόνο που μπορεί να αφιερώσει κάποιος για κοινωνικοποίηση, με κύριο αποτέλεσμα την μοναξιά. Ο φόβος, η ντροπή και η ανασφάλεια είναι επιπλέον λόγοι που μπορεί να επιφέρουν μοναξιά. Το διαδίκτυο, λοιπόν, είναι ο χώρος που προσφέρει πολλές φορές την ανακούφιση, το ενδιαφέρον και τη διασκέδαση ενός είδους προσωπικών στιγμών, αντί να φέρει τον νέο αντιμέτωπο με τις εσωτερικές του επιθυμίες -που ο έξω κόσμος συχνά δεν αρκεί για να καλύψει.
Σε περιπτώσεις που η φυσική μοναξιά μπορεί να «γεμίσει» με μία online συζήτηση για παράδειγμα, ξεκινά και ένα είδος διαπροσωπικής επαφής και συνύπαρξης που στην πραγματικότητα ίσως δύσκολα βρίσκεται. Αυτή η μορφή επικοινωνίας, παρ'όλα αυτά έχει ένα είδος μυστηρίου, συστατικό απαραίτητο στο φλερτ. Το συστατικό αυτό είναι που τείνει να εξαφανιστεί στις μέρες μας, όπως υποστηρίζουν ειδικοί και μη. Στην αρχή της γνωριμίας δύο συντρόφων, υπάρχει το φλερτ που τυλίγεται από το μυστήριο του καινούργιου και ενισχύει την ομαλή ανάπτυξη της οικειότητας ανάμεσα στους δύο. Το διαδίκτυο επομένως, αφού κρατά σε αναμονή τη φυσική επαφή, φέρνει και πάλι το μυστήριο στο προσκήνιο, ακόμη πιο έντονα. Ενώ το φλερτ στο πραγματικό περιβάλλον δημιουργεί αμηχανία, ανασφάλεια, ντροπή, πίεση για ανταπόκριση και, το κυριότερο από όλα, τον κίνδυνο της απόρριψης, το διαδίκτυο προσφέρει την άνεση της οθόνης και του πληκτρολογίου, που μειώνουν αισθητά όλες αυτές τις αρνητικές παραμέτρους. Καταλήγουμε, λοιπόν, πως η λεκτική επικοινωνία έρχεται να υπερκαλύψει και αντικαταστήσει την εξω-λεκτική επικοινωνία, όπως το βλέμμα και το άγγιγμα. Μάλιστα, καθώς υπάρχουν τόσοι online τρόποι, ακόμη και για έρθεις σε σεξουαλική επαφή με τον άλλον, η απόσταση φαίνεται να γκρεμίζεται (ψηφιακά) όλο και περισσότερο. Με τον τρόπο αυτό και για τους παραπάνω λόγους οι νέοι έχουν οδηγηθεί στην «εύκολη» λύση της αναζήτησης ερωτικών συντρόφων στο διαδίκτυο και στηρίζονται κυρίως στον τρόπο που οι ίδιοι παρουσιάζουν τον εαυτό τους χωρίς την παρουσία ντροπής ή ανασφάλειας που θα τους μετέτρεπε σε λιγότερο αρεστούς-όπως πιστεύουν.
Λόγω της ανωνυμίας μπορεί κανείς να υποδυθεί online αρκετούς και διαφορετικούς από την πραγματικότητα ρόλους. Μπορεί συνεπώς να έχει ποικίλες ταυτότητες και μέσω της κάθε μίας να εκφράζει και μια ξεχωριστή πτυχή του εαυτού του ή μπορεί πάλι να χρησιμοποιεί ένα ψεύτικο στοιχείο που στην πραγματικότητα δεν τον χαρακτηρίζει. Σε αυτό μπορεί να οδηγηθεί αφού έχει αρχίσει να εξοικειώνεται τόσο με το διαδίκτυο όσο και με τις διαπροσωπικές σχέσεις που μπορεί να δημιουργήσει μέσω αυτού, και κάνει αυτή την προσπάθεια με σκοπό να γίνει ακόμη πιο δημοφιλής, για παράδειγμα– ίσως για να κρύψει ακόμη πιο βαθιά τη μεγάλη ανασφάλεια που νιώθει στον πραγματικό κόσμο.
Είναι αλήθεια ότι αυτός ο τρόπος γνωριμίας και διατήρησης μία σχέσης έχει αρκετά μειονεκτήματα, τα οποία ενδεχομένως και να υπερτονίζονται από ειδικούς. Το ενδιαφέρον, όμως, είναι πως συναντάμε ολοένα και συχνότερα κάποιον γνωστό ή φίλο μας που διατηρεί ή διατηρούσε μία διαδικτυακή σχέση στο παρελθόν, την οποία και έχει βιώσει όπως και μία πραγματική σχέση με φυσική επαφή και επίσης, δεν έχει κάποιο τραύμα από αυτή. Για αυτό και θα ήταν χρήσιμο να διερευνήσουμε τους λόγους που υποκινούν τα άτομα να δημιουργήσουν τις σχέσεις αυτές, τις λειτουργίες τους, καθώς και τους κινδύνους και τις επιπτώσεις που εγκυμονούν.
*Από την Αγγελική Τζάνου, BSc Ψυχολογία – MSc Ψυχολογία Υγείας, Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία -Sex Therapy (210 77 1000 4, 6972586625 – antzanou@gmail.com)